Emoties bij kinderen

Emoties horen bij ons leven van alle dag. We hebben er dus dagelijks mee te maken, al zijn de verschillen groot in de manier waarop we gevoelens uiten. Als ouder is het soms een uitdaging om op een goede manier om te gaan met de emoties van je kind. Bij het ene kind ben je op zoek naar wat er van binnen leeft, het andere kind kan zich verliezen in zijn of haar emoties. Waar doe je goed aan? Hoe geef je je kind gezonde ruimte en gezonde grenzen? Een paar tips en inzichten op een rij:

1. Laat gevoelens er zijn
Laat gevoelens van je kind er allereerst zijn. Probeer ze niet te ontkennen, te sussen of te relativeren. Hoe meer erkenning je kind ervaart van wat het op dat moment voelt, hoe eerder het gevoel tot rust komt. Daarmee komt er weer ruimte voor een volgende stap. Dus niet: 'Joh, zo erg is het toch niet dat je niet naar dat feestje gaat.' Maar: 'Wat een teleurstelling hè, dat je niet uitgenodigd bent. Dat voelt niet fijn!' Vervolgens kun je kijken naar waar je kind behoefte aan heeft. Een knuffel, even alleen zijn of juist afleiding.
Bedenk ook: gevoelens komen en gaan. Door juist met toestemming en erkenning bij de gevoelens van je kind te blijven, zal de heftigste golf van emotie langzaam weer gaan zakken.

2. Gevoelens hebben een functie
Gevoelens staan niet op zichzelf, maar verwijzen naar een behoefte. Gevoelens als boosheid of verdriet staan vrijwel altijd voor een onvervulde behoefte, zoals gezien worden, erbij horen, contact, enzovoort. Probeer, na de eerste golf van de emotie, samen met je kind te kijken naar welke behoefte er onder de emotie ligt. Niet altijd is die behoefte in te vullen, maar misschien ten dele wel of zijn er alternatieven te bedenken. 'Je bent niet bij dat feestje en je had juist zo'n zin in gezellig samen iets te doen. Is het een idee als je die middag met de buurjongens afspreekt om te voetballen?'

3. Boosheid bij je kind
Boosheid hoort erbij, sterker nog: boosheid is gezond. Het laat je voelen waar je grenzen en wensen liggen. Zorg daarom dat je boosheid benoemt als een gewone emotie in de rij van gevoelens. Als je kind nauwelijks boos durft te worden, kun je je kind spelenderwijs prikkelen om die kant in zichzelf eens aan te boren. 'Ik zou hier boos van worden, hoor. Hoe is dat bij jou?' Ook via rollenspel of zelfs een balspel kun je kinderen meenemen in het duidelijk laten horen van een 'nee', een 'stop' of een 'ik wil dit niet!'.
Als je kind zich juist verliest in boosheid, kan het helpend zijn om op een rustig moment samen een plan te maken. Wat heeft het kind nodig om weer tot zichzelf te komen? Moet je er bij blijven of wil het kind juist even rustig naar boven kunnen zonder dat je het meteen achterna loopt. Heeft het je aanraking nodig of juist niet? Buiten de emotie van het moment kun je dit soort afspraken vaak rustig bespreken. Zet het eventueel op papier, zodat het iets is om op terug te grijpen en zonodig bij te stellen. 

4. Verdriet bij je kind
Ook verdriet is een normale emotie, die bij het leven hoort. Alle 'happy pictures' op social media doen wel eens anders vermoeden. Juist daarom is het belangrijk om verdriet een legitieme en normale plaats in je gezinsleven te geven. 'Logisch dat je verdrietig bent, dat is het ook!'. Verdriet heeft ook een keerzijde; waar je verdriet om hebt, geeft ook iets aan van wie of wat je belangrijk vindt. Door dat te benoemen geef je extra betekenis aan het verdriet. 'Zo belangrijk is oma dus altijd voor je geweest, dat je haar nu zo mist. Wat hielden jullie veel van elkaar, he?'

5. Somberheid bij je kind
Van een blij kind word je als ouder zelf ook blij. Als je kind somber en lusteloos is, roept dat bezorgdheid op. Als dit lange tijd aanhoudt, is dat mogelijk ook terecht. Wacht niet te lang met hulp zoeken, als de somberheid geen duidelijke oorzaak heeft of lang duurt. (langer dan 2 weken) Er is gelukkig goed hulpaanbod om tijdig in te grijpen op beginnende depressie.
Anderzijds is het soms ook de kunst om te verdragen dat je kind zich even niet zo prettig voelt. Zelf heb je die periodes misschien ook weleens. Probeer te bespreken waar de somberheid voor staat (welke onvervulde behoefte) en vraag waar je je kind het meeste mee steunt. Hoe maak je het zo comfortabel mogelijk voor je kind in deze lastige periode? Stimuleer daarnaast dat je kind regelmatig beweegt, buiten is (daglicht is essentieel) en structuur / dagritme aanhoudt. Een somber kind zal zich eerder terugtrekken en passief zijn. Probeer een midden te vinden tussen enerzijds acceptatie en tegelijk stimulans en aanmoediging. Vraag ook als ouder zelf tijdig hulp als het lastig is hierin een weg te vinden.

6. Je eigen emoties als ouder
Ook die zijn er en mogen er zijn! Benoem ook je eigen gevoelens, als deel van het grotere geheel. Het is zo belangrijk om naast de zorg voor je kind ook goede zorg voor jezelf te hebben. Niet alleen omdat het goed voor jezelf is (ook!) maar omdat je hiermee voorbeeld voor je kind bent. De beste manier om over te brengen dat goede zorg voor jezelf belangrijk is, is door het zelf (voor) te doen. Hiermee ben je voorbeeld en geef je je kind de ervaring dat het oké is om dit te doen. 'Ik voel me moe en trek me even terug met mijn koffie. Als je me echt nodig hebt, ben ik er en anders pak ik even mijn rust.' Hoe vaker je dit doet (misschien moet je dit eerst bevechten), hoe normaler dit voor je kind wordt en deze vaardigheid zal overnemen.